Zbadaj znamiona po lecie

Tego ro­dza­ju zmia­ny wy­stę­pu­ją naj­czę­ściej u ludzi o ja­snej kar­na­cji. Mowa o pie­przy­kach, które mogą po­ja­wić się na każ­dej czę­ści ciała. Za­zwy­czaj nie wy­ma­ga­ją one spe­cja­li­stycz­nych badań i to­wa­rzy­szą czło­wie­ko­wi przez całe życie. Nie­wy­klu­czo­ne jest jed­nak, że mogą być ozna­ka­mi po­stę­pu­ją­cej cho­ro­by.

Co to jest zna­mię barw­ni­ko­we?

Po­tocz­nie zwane pie­przy­ka­mi zmia­ny skór­ne po­wsta­ją, kiedy w jed­nym miej­scu na ciele na­mno­ży się zbyt duża licz­ba me­la­no­cy­tów. To, ile ich bę­dzie, czę­sto uwa­run­ko­wa­ne jest ge­ne­tycz­nie. W nie­któ­rych przy­pad­kach ko­niecz­ne może być wy­ko­na­nie ba­da­nia der­ma­to­sko­po­we­go. Naj­więk­sze za­gęsz­cze­nie pie­przy­ków można za­uwa­żyć u osób o ja­snej kar­na­cji, szcze­gól­nie na­ra­żo­nej na szko­dli­we pro­mie­nio­wa­nie sło­necz­ne, które naj­in­ten­syw­niej­sze jest wła­śnie latem. Nie­ma­łe zna­cze­nie ma uwa­run­ko­wa­nie śro­do­wi­sko­we, czyli miej­sce, w któ­rym się na co dzień żyje. Barw­ni­ko­we zna­mio­na skór­ne mogą także roz­wi­nąć się w wy­ni­ku sty­mu­la­cji hor­mo­nal­nej, na przy­kład u ko­biet w ciąży. Nie­któ­re pie­przy­ki mogą po­ja­wić się już we wcze­snym dzie­ciń­stwie. Każde zna­mio­na warto re­gu­lar­nie badać, bo ich zmia­ny mogą su­ge­ro­wać nie­bez­piecz­ne dla zdro­wia kon­se­kwen­cje.

Barw­ni­ko­we zna­mio­na skór­ne – ro­dza­je

Der­ma­to­lo­dzy wy­róż­ni­li kilka typów pie­przy­ków, które róż­nią się na przy­kład ko­lo­ry­sty­ką, czę­sto­tli­wo­ścią wy­stę­po­wa­nia czy spo­so­bem roz­wo­ju. W nie­któ­rych przy­pad­kach może oka­zać się ko­niecz­ne re­gu­lar­ne ba­da­nie zna­mion barw­ni­ko­wych, tak aby upew­nić się, że nie są one wy­ni­kiem po­stę­pu­ją­cej cho­ro­by. Można wy­róż­nić na­stę­pu­ją­ce ro­dza­je skór­nych zna­mion barw­ni­ko­wych:

• pła­skie (nevus spi­lus)
• błę­kit­ne (blue nevil)
• Sut­to­na (halo nevus)
• Spitz (Reeda)
• Bec­ker’s nevus
• Clar­ka

Jak pro­mie­nio­wa­nie UV wpły­wa na zna­mio­na barw­ni­ko­we?

Każdy prze­cięt­nie na ciele ma około 20 pie­przy­ków. Zwy­kle nie są one zmia­na­mi zło­śli­wy­mi, jest jed­nak kilka czyn­ni­ków śro­do­wi­sko­wych, które mogą to zmie­nić. Jed­nym z nich jest pro­mie­nio­we UV, w Pol­sce szcze­gól­nie silne latem oraz przy eks­po­zy­cji sło­necz­nej w tro­pi­kal­nych kra­jach. Na skó­rze, zwłasz­cza ja­snej, wy­sta­wio­nej na dzia­ła­nie pro­mie­ni sło­necz­nych, może po­ja­wić się wię­cej pie­przy­ków skłon­nych do prze­ro­dze­nia się w no­wo­two­ry skóry. Tak samo zwy­kłe, nie­zło­śli­we barw­ni­ko­we zna­mię skór­ne może na­brać cha­rak­te­ru czer­nia­ka i kwa­li­fi­ko­wać się do szcze­gó­ło­we­go ba­da­nia.

Jak czę­sto badać się pod kątem zna­mion barw­ni­ko­wych?

Pie­przy­ki warto spraw­dzać przy­naj­mniej raz w roku, naj­le­piej przed lub po se­zo­nie let­nim. Osoby z jasną skórą bądź te, które za­uwa­żą u sie­bie więk­szą licz­bę zmian niż prze­cięt­nie, po­win­ny badać się nawet czę­ściej. Szyb­ciej wy­kry­ta zmia­na w struk­tu­rze da­ne­go pie­przy­ka może być pod­sta­wą do jego usu­nię­cia jesz­cze zanim doj­dzie do roz­wo­ju scho­rze­nia, jakim jest no­wo­twór skóry. Takie szyb­kie i nie­in­wa­zyj­ne po­zby­cie się pie­przy­ka, który ma nie­po­ko­ją­ce symp­to­my od­by­wa się czę­sto pre­wen­cyj­nie i po ba­da­niu hi­sto­pa­to­lo­gicz­nym wy­cin­ka oka­zu­je się, że zmia­na nie była zło­śli­wa. Nie­mniej w tym wy­pad­ku warto dmu­chać na zimne i re­gu­lar­nie kon­sul­to­wać zmia­ny z le­ka­rzem, a w razie jego za­le­ceń nie­zwłocz­nie usu­wać te, które mogą oka­zać się nie­bez­piecz­ne. Dla­cze­go warto robić to szcze­gól­nie po lecie? Z tego wzglę­du, że w wy­ni­ku in­ten­syw­niej­szej eks­po­zy­cji na pro­mie­nie sło­necz­ne może po­ja­wiać się wię­cej zło­śli­wych zna­mion barw­ni­ko­wych, a wcze­śniej­sze zu­peł­nie neu­tral­ne mogą za­cząć się za­cząć zmie­niać i roz­wi­jać.

Za­le­ty i wady sło­necz­nych ką­pie­li latem

Słoń­ce to nasz przy­ja­ciel, tak uważa wielu na­ukow­ców i le­ka­rzy. Nic dziw­ne­go, w końcu wy­sta­wie­nie się na jego dzia­ła­nie po­wo­du­je two­rze­nie mię­dzy in­ny­mi wi­ta­mi­ny D, która po­zy­tyw­nie wpły­wa mię­dzy in­ny­mi na dobre sa­mo­po­czu­cie, od­por­ność i układ kost­ny. Trze­ba jed­nak robić to z głową. Do­sko­na­le ro­zu­mie­my, że pięk­na, opa­lo­na na zło­ci­sty kolor skóra kusi, jed­nak­że dłu­go­trwa­łe wy­sta­wie­nie jej na dzia­ła­nie pro­mie­nio­wa­nie UV może pro­wa­dzić do po­wsta­wa­nia pie­przy­ków, a w dal­szym uję­ciu – roz­wo­ju no­wo­two­ru. Skóra wraż­li­wa, jasna, która szcze­gól­nie po­dat­na jest na opa­rze­nia, po­win­na być wy­jąt­ko­wo chro­nio­na. Dla­te­go, szcze­gól­nie po lecie, tak istot­ne jest ich zba­da­nie oraz pro­fi­lak­ty­ka prze­ciw­sło­necz­na. Warto za­uwa­żyć, że pro­mie­nio­wa­nie UV (szcze­gól­nie UV A) po­wo­du­je fo­to­sta­rze­nie się skóry – co­dzien­nie, de­li­kat­nie nisz­czy, osła­bia i de­ge­ne­ru­je struk­tu­ry skór­ne po­wo­du­jąc jej sta­rze­nie, nie­este­tycz­ny wy­gląd, prze­bar­wie­nia i opa­da­nie. Od lat uważa się, że jed­nym z naj­sku­tecz­niej­szych ko­sme­ty­ków prze­ciw­sta­rze­nio­wych jest dobry filtr UV uży­wa­ny co­dzien­nie przez cały rok, jako pre­wen­cja i za­bez­pie­cze­nie skóry.

Czer­nie­nie lub czer­wie­nie­nie

Pie­przyk wy­sta­wio­ny na zbyt dłu­go­trwa­łe dzia­ła­nie pro­mie­ni sło­necz­nych może przyj­mo­wać różne barwy. Ko­niecz­nie trze­ba udać się na ba­da­nie der­ma­to­sko­po­we, kiedy wi­dzi­my, że kolor zmie­nił się na czar­ny bądź czer­wo­ny. Pierw­szy przy­pa­dek może su­ge­ro­wać o po­wsta­wa­niu czer­nia­ka, czyli jed­ne­go z wielu typów no­wo­two­ru. Druga opcja mówi o wy­stą­pie­niu stanu za­pal­ne­go, który rów­nież może oka­zać się bar­dzo nie­bez­piecz­ny dla zdro­wia. Za­nie­po­ko­ić Cię może także nie­rów­no­mier­ne roz­ło­że­nie barw­ni­ka lub nie­rów­no­mier­ny kształt zmia­ny.

Ba­da­nie zna­mion barw­ni­ko­wych – me­to­da ABCDE

Udaj się do der­ma­to­lo­ga, kiedy za­uwa­żysz, że dany pie­przyk: jest za­czer­wie­nio­ny, po­ja­wi­ło się wokół niego zgru­bie­nie, swę­dzi, krwa­wi, a do tego zmie­nia wiel­kość, barwę na ciem­niej­szą lub wie­lo­ko­lo­ro­wą, a kształt na nie­re­gu­lar­ny. Spe­cja­li­sta der­ma­to­log w ba­da­niu zmian skór­nych wy­ko­rzy­stu­je mię­dzy in­ny­mi sys­tem ABCDE.

Spraw­dza tym samym:

• A – asy­me­trię pie­przy­ka
• B – brze­gi zna­mie­nia skór­ne­go
• C – czer­wień, czerń czy inny nie­jed­no­li­ty kolor
• D – (duży) roz­miar
• E – ewo­lu­cję (czyli to, jak zna­mię się zmie­nia w cza­sie)

Jak się za­bez­pie­czyć?

Po pierw­sze, ogra­ni­czyć eks­po­zy­cję sło­necz­ną. Le­że­nie cały dzień na plaży, so­la­rium, czy wy­ciecz­ki do cie­płych kra­jów to tylko nie­któ­re ze spo­so­bów, aby na­ba­wić się po­draż­nie­nia skóry, jej uszko­dze­nia pro­mie­nia­mi UV, a także zło­śli­wych zmian barw­ni­ko­wych. Jeśli lu­bisz się opa­lać, rób to z umia­rem. Daj czas skó­rze na przy­go­to­wa­nie się do sil­niej­sze­go słoń­ca, dozuj dawki świa­tła UV. Uni­kaj opa­la­nia w go­dzi­nach naj­więk­sze­go na­sło­necz­nie­nia i dbaj, aby skóra mogła także od­po­cząć w cie­niu.

Drugi filar to ochro­na prze­ciw­sło­necz­na. Fil­try UVA i UVB (ważne, aby krem chro­nił przed sze­ro­kim spek­trum) to sprzy­mie­rze­niec Two­jej skóry. W se­zo­nie let­nim bez­względ­nie uży­waj sil­nych fil­trów min. SPF30, a naj­le­piej 50 lub 50+. Pa­mię­taj o re­apli­ka­cji co kilka go­dzin, szcze­gól­nie jeśli upra­wiasz na dwo­rze sport (wraz z wodą i potem filtr bę­dzie spły­wać). W zimę także nie za­po­mi­naj o ochro­nie prze­ciw­sło­necz­nej i na od­kry­te ob­sza­ry sto­suj co­dzien­nie np. SPF30. Tak za­bez­pie­czo­na skóra po­dzię­ku­je Ci nie tylko zdro­wiem, ale także wy­glą­dem – mniej bę­dzie prze­bar­wień, su­chych i uwraż­li­wio­nych miejsc oraz bę­dzie ona przede wszyst­kim wy­raź­nie młod­sza (słoń­ce to jeden z naj­sil­niej­szych czyn­ni­ków sta­rze­nio­wych).
Po trze­cie, badaj się re­gu­lar­nie u der­ma­to­lo­ga.

Der­ma­to­sko­pia w In­sty­tu­cie Aspa­zja

Dia­gno­sty­ka zmian skór­nych zwana jest der­ma­to­sko­pią. Jest to nie­in­wa­zyj­ne ba­da­nie zna­mion za po­mo­cą od­po­wied­nich urzą­dzeń – der­ma­to­sko­pów z pod­świe­tle­niem i skalą. Warto re­gu­lar­nie badać swoją skórę, zwłasz­cza po lecie – czę­sto dzię­ki temu można od­kryć po­stę­pu­ją­ce cho­ro­by i szyb­ko pod­dać się le­cze­niu. Od­po­wied­nio wcze­sna re­ak­cja daje więk­sze szan­se na unik­nię­cie po­wi­kłań w roz­wo­ju da­ne­go scho­rze­nia, na przy­kład no­wo­two­ru, jakim jest czer­niak. Dla­te­go jeśli tylko za­uwa­żysz zmia­nę barwy bądź inne wy­mie­nio­ne w ar­ty­ku­le ob­ja­wy, ko­niecz­nie udaj się do der­ma­to­lo­ga i umów się na ba­da­nie zmian skór­nych.

TEKST AR­CHI­WAL­NY - opu­bli­ko­wa­ny przed wpro­wa­dze­niem usta­wy o wy­ro­bach me­dycz­nych.