Skóra naczynkowa

Skóra na­czyn­ko­wa, na­zy­wa­na rów­nież na­czy­nio­wą, to czę­sty pro­blem za­rów­no ko­sme­tycz­ny, jak i me­dycz­ny. Ten typ skóry cha­rak­te­ry­zu­je się skłon­no­ścią do wy­stę­po­wa­nia na­pa­do­we­go, prze­mi­ja­ją­ce­go lub utrwa­lo­ne­go za­czer­wie­nie­nia miej­sco­we­go, tzw. ru­mie­nia oraz w po­je­dyn­czych przy­pad­kach, wy­kwi­tów o po­cho­dze­niu za­pal­nym.

Cera na­czyn­ko­wa to spe­cy­ficz­ny ro­dzaj skóry, cha­rak­te­ry­zu­ją­cy się dużą wraż­li­wo­ścią na czyn­ni­ki ze­wnętrz­ne oraz we­wnętrz­ne. Coraz więk­sza licz­ba pa­cjen­tek, nie­za­leż­nie od wieku, skar­ży się na do­le­gli­wo­ści zwią­za­ne z cerą na­czy­nio­wą, tj. cza­so­wo po­ja­wia­ją­cy się ru­mień oraz wi­docz­ną sieć po­pę­ka­nych na­czyń krwio­no­śnych, tzw. sieć te­le­an­giek­ta­zji. Za­cho­wa­nie skóry na­czyn­ko­wej za­le­ży od wielu czyn­ni­ków, są to m.in. wiek pa­cjen­ta, sto­pień na­wil­że­nia skóry, me­to­dy pie­lę­gna­cji, dieta – po­niż­szy ar­ty­kuł opi­su­je model książ­ko­wy tego typu skóry, lecz może ona wy­stę­po­wać rów­nież w po­łą­cze­niu z innym typem skóry.

Czym są na­czyn­ka?

Na­czyn­ka to na­czy­nia wło­so­wa­te, które opla­ta­ją wszyst­kie tkan­ki w or­ga­ni­zmie i do­cie­ra­ją do każ­dej ko­mór­ki – jest to gęsta sieć na­czyń, któ­rych za­da­niem jest do­star­cza­nie ko­mór­kom tlenu oraz sub­stan­cji od­żyw­czych. Na­czy­nia wło­so­wa­te mają moż­li­wość na­tu­ral­ne­go re­gu­lo­wa­nia prze­pły­wu krwi po­przez roz­sze­rza­nie się i zwę­ża­nie – w przy­pad­ku cery na­czy­nio­wej me­cha­nizm ten ulega za­bu­rze­niom. Skóra jako tkan­ka jest una­czy­nio­na przez dwa splo­ty: bro­daw­ko­wy głę­bo­ki oraz po­wierz­chow­ny – na­czy­nia wło­so­wa­te una­czy­nia­ją skórę wła­ści­wą oraz tkan­kę pod­skór­ną. 

Nie­pra­wi­dło­we roz­sze­rza­nie się na­czy­nek oraz ich pę­ka­nie wy­stę­pu­je, gdy skóra cha­rak­te­ry­zu­je się nad­mier­ną re­ak­tyw­no­ścią na­czyń wło­so­wa­tych na czyn­ni­ki ze­wnętrz­ne oraz we­wnętrz­ne. Czyn­ni­ki te po­wo­du­ją, że coraz czę­ściej do­cho­dzi do skur­czy i roz­kur­czy na­czyń wło­so­wa­tych, co pro­wa­dzi do wzro­stu ci­śnie­nia krwi oraz zwięk­szo­ne­go na­po­ru na de­li­kat­ne i cien­kie ścian­ki na­czy­nek. Efek­tem jest trwa­łe roz­sze­rza­nie się na­czy­nek, które spra­wia, że stają się one coraz bar­dziej kru­che i po­dat­ne na pę­ka­nie – pro­ce­sy te mogą być wi­docz­ne na skó­rze twa­rzy, szyi i de­kol­tu w po­sta­ci ru­mie­ni oraz sieci tzw. pa­jącz­ków. 

Cha­rak­te­ry­sty­ka cery na­czyn­ko­wej

Skóra na­czyn­ko­wa może wy­stę­po­wać na pod­ło­żu każ­de­go ro­dza­ju cery – mie­sza­nej, tłu­stej czy su­chej, bez wzglę­du na wiek oraz płeć pa­cjen­ta. Ten typ skóry cha­rak­te­ry­zu­je się silną nad­wraż­li­wo­ścią, wy­stę­po­wa­niem ru­mie­nia o róż­nym stop­niu na­si­le­nia i cza­sem trwa­nia. Ob­ja­wom tym czę­sto to­wa­rzy­szy uczu­cie pie­cze­nia i ścią­ga­nia skóry. Re­ak­cje skóry po­ja­wia­ją się w wy­ni­ku wy­sta­wie­nia jej na czyn­ni­ki draż­nią­ce i uczu­la­ją­ce. Oko­li­cą, na któ­rej naj­czę­ściej po­ja­wia­ją się ob­ja­wy to­wa­rzy­szą­ce skó­rze na­czy­nio­wej jest twarz, ze wzglę­du na spo­sób do­star­cza­nia do niej krwi – jest ona do­pro­wa­dza­na do skóry przy po­mo­cy na­czy­nia bę­dą­ce­go od­ga­łę­zie­niem tęt­ni­cy szyj­nej ze­wnętrz­nej, któ­rej ścia­ny są sil­nie uner­wio­ne przez włók­na po­cho­dzą­ce ze zwoju szyj­ne­go gór­ne­go. Bo­ga­te uner­wie­nie na­czyń w tym ob­sza­rze umoż­li­wia silne re­ak­cje na­czy­nio­we.

Cera na­czyn­ko­wa jest bar­dzo de­li­kat­na i wraż­li­wa na czyn­ni­ki za­rów­no ze­wnętrz­ne, jak i we­wnętrz­ne. Na po­cząt­ko­wym eta­pie po­wsta­ją­cy ru­mień po­ja­wia się i po chwi­li znika, z cza­sem zmia­ny zo­sta­ją utrwa­lo­ne – na­czy­nia wło­so­wa­te stają się coraz słab­sze i cień­sze, a gdy pę­ka­ją, po­zo­sta­wia­ją trwa­łe ślady na twa­rzy. Skłon­ność do pę­ka­ją­cych na­czy­nek może po­ja­wić się już w dzie­ciń­stwie, lecz roz­sze­rzo­ne i uszko­dzo­ne na­czy­nia wło­so­wa­te za­czy­na­ją być wi­docz­ne do­pie­ro po dwu­dzie­stym roku życia. Te­le­an­giek­ta­zje są roz­róż­nia­ne na pier­wot­ne i wtór­ne Na pierw­szy typ pa­cjent nie ma wpły­wu – może po­ja­wiać się na róż­nych eta­pach życia, np. w okre­sie doj­rze­wa­nia, pod­czas ciąży oraz pod­czas pro­ce­su sta­rze­nia się skóry. Zmia­ny wtór­ne po­wsta­ją na sku­tek dzia­ła­nia czyn­ni­ków ze­wnętrz­nych, ta­kich jak nad­mier­na skłon­ność do ką­pie­li sło­necz­nych, zmia­ny tem­pe­ra­tu­ry, skraj­ne wa­run­ki at­mos­fe­rycz­ne (upał lub mróz), nie­od­po­wied­nie ko­sme­ty­ki czy cho­ro­by ogól­no­ustro­jo­we. Szcze­gól­nie na­ra­żo­ne na wy­stą­pie­nie cery na­czy­nio­wej są osoby o fo­to­ty­pie skóry I i II, czyli po­sia­da­ją­ce bladą lub wręcz białą skórę, czę­sto po­kry­tą pie­ga­mi, o oczach ko­lo­ru nie­bie­skie­go, zie­lo­ne­go lub piw­ne­go, a także blond lub ru­dych wło­sach.

Le­ka­rze wy­róż­nia­ją trzy stop­nie za­awan­so­wa­nia pę­ka­ją­cych na­czy­nek:

• I etap – za­czer­wie­nie­nia i ru­mień mają cha­rak­ter prze­mi­ja­ją­cy, wy­stę­pu­ją głów­nie pod wpły­wem sil­nych emo­cji oraz pod­czas nie­ko­rzyst­nych zmian czyn­ni­ków at­mos­fe­rycz­nych,
• II etap – okre­śla­ny jako trwa­ła forma, ru­mień prak­tycz­nie nie prze­mi­ja, w oko­li­cach nosa, po­licz­ków i brody za­czy­na­ją po­ja­wiać się roz­sze­rzo­ne lub po­pę­ka­ne na­czyn­ka,
• III etap – jest to stan prze­wle­kły, na twa­rzy wi­docz­na jest licz­na sieć po­pę­ka­nych na­czy­nek, które two­rzą si­no­czer­wo­ne plamy.

Cera na­czy­nio­wa pod­da­na nie­wła­ści­wej pie­lę­gna­cji lub za­nie­dba­na pro­wa­dzi do utrwa­le­nia zmian na skó­rze. Etio­pa­to­ge­ne­za po­wsta­wa­nia zmian jest bar­dzo skom­pli­ko­wa­na i nie zo­sta­ła do końca wy­ja­śnio­na, jed­nak­że me­dy­cy­na łączy na­pa­do­we czer­wie­nie­nie twa­rzy z póź­niej wy­stę­pu­ją­cym trą­dzi­kiem ró­żo­wa­tym.

Czyn­ni­ki wy­wo­łu­ją­ce ru­mień

Mimo prze­pro­wa­dze­nia wielu badań do­ty­czą­cych cery na­czyn­ko­wej, na­ukow­com dotąd nie udało się usta­lić jed­nej przy­czy­ny two­rze­nia się zmian – na ten typ skóry na­kła­da­ją się róż­no­rod­ne czyn­ni­ki. Dzie­li się je na ze­wnętrz­ne oraz we­wnętrz­ne.

Do czyn­ni­ków ze­wnętrz­nych, które wy­wo­łu­ją ru­mień, na­le­żą:

• pro­mie­nio­wa­nie UV,
• skraj­ne tem­pe­ra­tu­ry – bar­dzo ni­skie i bar­dzo wy­so­kie,
• ko­rzy­sta­nie z sauny,
• wy­si­łek fi­zycz­ny,
• nie­od­po­wied­nio do­bra­ne ko­sme­ty­ki do co­dzien­nej pie­lę­gna­cji (głów­nie za­wie­ra­ją­ce kwasy owo­co­we i al­ko­hol),
• nad­mier­ny stres,
• silne emo­cje,
• al­ko­hol,
• pa­pie­ro­sy,
• mocna her­ba­ta i kawa,
• pi­kant­ne po­tra­wy,
• za­ży­wa­nie nie­któ­rych leków,
• twar­da i chlo­ro­wa­na woda,
• od­mro­że­nia.

Do czyn­ni­ków we­wnętrz­nych wy­wo­łu­ją­cych ru­mień na­le­żą:

• uwa­run­ko­wa­nia ge­ne­tycz­ne,
• zmia­ny hor­mo­nal­ne, zwłasz­cza w po­zio­mie es­tro­ge­nów,
• za­bu­rze­nia ukła­du krą­że­nia,
• za­bu­rze­nia ukła­du na­czy­nio­we­go,
• cho­ro­by ogól­no­ustro­jo­we, np. cu­krzy­ca, cho­ro­by wą­tro­by,
• część cho­rób skóry, w tym aler­gie,
• ciąża,
• men­stru­acja,
• cho­ro­by ukła­du po­kar­mo­we­go.

Trą­dzik ró­żo­wa­ty

Nad­wraż­li­wość na­czyń krwio­no­śnych to głów­na przy­czy­na po­wsta­wa­nia trą­dzi­ku ró­żo­wa­te­go, dla­te­go czę­sto po­ja­wia się on u osób z cerą na­czy­nio­wą. Przy­czy­ny po­wsta­wa­nia cho­ro­by nie są do końca wy­ja­śnio­ne. Przez wiele lat na­ukow­cy uwa­ża­li, że to cera na­czy­nio­wa jest jedną z głów­nych przy­czyn wy­stę­po­wa­nia trą­dzi­ku ze wzglę­du na pa­to­lo­gię na­czyń wło­so­wa­tych, obec­nie osoby o tym typie skóry trak­tu­je się jak grupę pod­wyż­szo­ne­go ry­zy­ka. Naj­now­sze ba­da­nia wy­ka­za­ły, że osoby cho­ru­ją­ce na trą­dzik ró­żo­wa­ty mają po­dob­nie znisz­czo­ną struk­tu­rę skóry, jak osoby nad­uży­wa­ją­ce ką­pie­li sło­necz­nych. Uważa się rów­nież, że ogrom­ną rolę w wy­stę­po­wa­niu cho­ro­by mają czyn­ni­ki ge­ne­tycz­ne. Nie ulega jed­nak wąt­pli­wo­ści, że po­szcze­gól­ne etapy roz­wo­ju cery na­czy­nio­wej przy­czy­nia­ją się do po­wsta­nia cho­ro­by.

Trą­dzik ró­żo­wa­ty wy­stę­pu­je naj­czę­ściej na twa­rzy, szyi i de­kol­cie. Roz­wój cho­ro­by roz­róż­nia się naj­czę­ściej na czte­ry etapy:

1. etap I – pod wpły­wem róż­no­rod­nych czyn­ni­ków, naj­czę­ściej ze­wnętrz­nych, po­ja­wia się ru­mień, który po krót­kim cza­sie za­ni­ka, nie po­zo­sta­wia­jąc na twa­rzy śla­dów. Dla tego etapu cha­rak­te­ry­stycz­ne jest pie­cze­nie i swę­dze­nie skóry. Wska­za­ne jest sto­so­wa­nie od­po­wied­nich ko­sme­ty­ków do co­dzien­nej pie­lę­gna­cji oraz wy­eli­mi­no­wa­nie czyn­ni­ków na­si­la­ją­cych zmia­ny.
2. etap II – na sku­tek za­czer­wie­nie­nia skóry po­ja­wia się wy­raź­ny, czer­wo­ny ru­mień. Two­rze­nie się ru­mie­nia pro­wa­dzi do po­wsta­nia te­le­an­giek­ta­zji – na tym eta­pie za­le­ca się roz­po­czę­cie le­cze­nia far­ma­ko­lo­gicz­ne­go.
3. etap III – skóra jest sil­nie za­czer­wie­nio­na, po­ja­wia­ją się grud­ki i krost­ki, które mogą pro­wa­dzić do po­wsta­wa­nia zmian trą­dzi­ko­wych. Ko­niecz­ne jest le­cze­nie far­ma­ko­lo­gicz­ne.
4. etap IV – ma miej­sce prze­rost tka­nek mięk­kich w oko­li­cy twa­rzy. Zmia­ny do­ty­czą głów­nie męż­czyzn, za­le­ca­ną formą le­cze­nia jest chi­rur­gicz­ne usu­nię­cie prze­ro­śnię­tych tka­nek.

Co­dzien­na pie­lę­gna­cja - za­le­ce­nia

Cera na­czy­nio­wa jest bar­dzo wy­ma­ga­ją­ca i ko­niecz­na jest jej spe­cjal­na pie­lę­gna­cja, sku­pio­na na uszczel­nie­niu na­czyń krwio­no­śnych oraz wy­eli­mi­no­wa­niu czyn­ni­ków na­si­la­ją­cych ob­ja­wy. Oprócz co­dzien­nej pie­lę­gna­cji w domu za­le­ca się ko­rzy­sta­nie z usług ko­sme­tycz­nych. Na co dzień:

1. Na­le­ży chro­nić skórę przed czyn­ni­ka­mi ze­wnętrz­ny­mi, sto­su­jąc pre­pa­ra­ty za­wie­ra­ją­ce fil­try ochron­ne.
2. Pod­czas wy­sił­ku fi­zycz­ne­go na­le­ży uni­kać prze­grza­nia.
3. Czę­sto­tli­wość ko­rzy­sta­nia z sauny i so­la­rium po­win­na zo­stać ogra­ni­czo­na – naj­ko­rzyst­niej jest cał­ko­wi­cie zre­zy­gno­wać z tego typu ak­tyw­no­ści.
4. Wska­za­ne jest wy­eli­mi­no­wa­nie z diety al­ko­ho­lu, ostrych przy­praw oraz go­rą­cych po­sił­ków.
5. W die­cie nie są wska­za­ne nie­któ­re owoce i wa­rzy­wa, jak pa­pry­ka i rzod­kiew­ka. Na­le­ży spo­ży­wać po­sił­ki bo­ga­te w wi­ta­mi­ny K i C.
6. Pod­czas co­dzien­nej hi­gie­ny za­le­ca się za­stą­pić mydła i mlecz­ka de­li­kat­ny­mi pian­ka­mi, prze­zna­czo­ny­mi dla cery wraż­li­wej i na­czy­nio­wej.
7. Za­miast oczysz­cza­nia skóry wodą na­le­ży sto­so­wać płyn mi­ce­lar­ny lub wodę ter­mal­ną – chlo­ro­wa­na woda za­ostrza zmia­ny skór­ne.
8. Kremy po­win­ny za­wie­rać od­po­wied­nie dla tego typu skóry sub­stan­cje, jak bio­fla­wo­no­idy, garb­ni­ki, an­to­cy­ja­ny czy azu­le­ny.
9. Szcze­gól­nie wska­za­ne są ko­sme­ty­ki za­wie­ra­ją­ce wy­ciąg z kasz­ta­now­ca zwy­czaj­ne­go (dzia­ła­nie prze­ciw­za­pal­ne i uszczel­nia­ją­ce), ar­ni­ki gór­skiej oraz mi­ło­rzę­bu ja­poń­skie­go.
10. W ra­mach te­ra­pii można sto­so­wać do­ust­ne pre­pa­ra­ty wspo­ma­ga­ją­ce re­ge­ne­ra­cję na­czy­nek i je uszczel­nia­ją­ce, jed­nak takie kroki na­le­ży pod­jąć po kon­sul­ta­cji der­ma­to­lo­gicz­nej.

Pro­fe­sjo­nal­ne za­bie­gi

Oprócz co­dzien­nej pie­lę­gna­cji w domu za­le­ca się oso­bom z cerą na­czy­nio­wą re­gu­lar­ne wi­zy­ty u der­ma­to­lo­ga oraz ko­sme­to­lo­ga. Pod­czas kon­sul­ta­cji der­ma­to­lo­gicz­nej le­karz oce­nia stan cery, sto­pień za­awan­so­wa­nia zmian oraz za­le­ca od­po­wied­nie pre­pa­ra­ty pie­lę­gna­cyj­ne i za­bie­gi ko­sme­tycz­ne.

Skóra na­czyn­ko­wa jest bar­dzo de­li­kat­na, dla­te­go nie jest wska­za­ne sto­so­wa­nie gru­bo­ziar­ni­stych pe­elin­gów. Ba­da­nia na­uko­we wska­za­ły, że naj­lep­szy wpływ na skórę mają pe­elin­gi z kwa­sem gli­ko­lo­wym, które wzmac­nia­ją na­czyn­ka. 

W sy­tu­acji, gdy na twa­rzy po­ja­wi się już sieć po­pę­ka­nych na­czy­nek, tzw. pa­jącz­ków, me­to­dą le­cze­nia jest ich usu­wa­nie – za­bie­gi te mają za za­da­nie cał­ko­wi­te zni­we­lo­wa­nie pro­ble­mu. Na­le­ży wy­ko­ny­wać je pod ści­słą kon­tro­lą der­ma­to­lo­ga. Naj­po­pu­lar­niej­sza i naj­sku­tecz­niej­sza jest la­se­ro­te­ra­pia, która wy­ko­rzy­stu­jąc ener­gię la­se­ra, nisz­czy uszko­dzo­ne na­czy­nia krwio­no­śne, które na­stęp­nie są wchła­nia­ne przez or­ga­nizm. 

W In­sty­tu­cie Zdro­wia i Urody Aspa­zja do dys­po­zy­cji pa­cjen­tów jest wiele metod, w tym naj­lep­szy na świ­cie laser do usu­wa­nia na­czy­nek – Cu­te­ra Excel V+. No­wość, która zmie­ni­ła ja­kość za­bie­gów i zde­cy­do­wa­nie po­pra­wi­ła kom­fort pa­cjen­ta. Czę­sto wy­star­czy po­je­dyn­czy za­bieg, aby za­mknąć więk­szość na­czy­nek na danym ob­sza­rze. W przy­pad­ku zmian znaj­du­ją­cych się na no­gach coraz czę­ściej sto­su­je się rów­nież skle­ro­te­ra­pię, po­le­ga­ją­cą na wstrzyk­nię­ciu w uszko­dzo­ne na­czy­nia spe­cjal­ne­go pre­pa­ra­tu, który nisz­czy na­czy­nie. W te­ra­pii cery na­czy­nio­wej nie­kie­dy sto­su­je się łą­czo­ne me­to­dy, dla­te­go tak bar­dzo wska­za­na jest opie­ka der­ma­to­lo­gicz­na.

TEKST AR­CHI­WAL­NY - opu­bli­ko­wa­ny przed wpro­wa­dze­niem usta­wy o wy­ro­bach me­dycz­nych.