Osocze bogatopłytkowe w medycynie sportowej i ortopedii

Me­to­da le­cze­nia z wy­ko­rzy­sta­niem oso­cza bo­ga­to­płyt­ko­we­go cie­szy się stale ro­sną­cą po­pu­lar­no­ścią za spra­wą po­zy­tyw­nych efek­tów te­ra­peu­tycz­nych. Oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we ma sze­ro­kie za­sto­so­wa­nie w or­to­pe­dii, me­dy­cy­nie spor­to­wej oraz me­dy­cy­nie es­te­tycz­nej. Dziś sku­pi­my się na or­to­pe­dii.

Co to jest oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we?

To fe­no­me­nal­na te­ra­pia le­cze­nia ura­zów i scho­rzeń na­rzą­du ruchu, daw­niej do­stęp­na je­dy­nie dla spor­tow­ców z pierw­szych stron gazet. Szyb­ki po­wrót do peł­nej ak­tyw­no­ści jest szcze­gól­nie istot­ny dla ludzi utrzy­mu­ją­cych się ze spor­tu. Obec­nie ta me­to­da le­cze­nia jest coraz sze­rzej sto­so­wa­na i osią­gal­na dla każ­de­go. Oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we po­bu­dza na­tu­ral­ne pro­ce­sy go­je­nia i re­ge­ne­ra­cji tka­nek. Efek­ty le­cze­nia są znacz­nie lep­sze i sta­bil­niej­sze, niż przy uży­ciu in­nych metod le­cze­nia. Pa­cjen­ci szyb­ciej od­czu­wa­ją po­pra­wę i wra­ca­ją do ak­tyw­no­ści sprzed urazu, przy jed­no­cze­śnie mniej­szym za­po­trze­bo­wa­niu na inne leki.

Ze wzglę­du na po­cho­dze­nie oso­cza z or­ga­ni­zmu pa­cjen­ta (au­to­lo­gicz­ne) jest to me­to­da wy­jąt­ko­wo bez­piecz­na. Za­le­tą tej te­ra­pii jest wy­ko­rzy­sta­nie na­tu­ral­nych me­cha­ni­zmów na­pra­wy tka­nek przez ich po­bu­dze­nie i sty­mu­la­cję, bez in­ge­ren­cji sztucz­ny­mi sub­stan­cja­mi. Le­cze­nie jest bez­piecz­ne i prak­tycz­nie po­zba­wio­ne dzia­łań nie­po­żą­da­nych, w tym re­ak­cji aler­gicz­nych, które mogą po­ja­wić się po po­da­niu in­nych pre­pa­ra­tów.

Oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we – PRP (Pla­tet Rich Pla­sma) jest au­to­lo­gicz­ną frak­cją krwi bo­ga­tą w płyt­ki krwi i zwią­za­ne z nimi czyn­ni­ki wzro­stu, które po po­da­niu w miej­sce uszko­dzo­nej chrząst­ki, mię­śnia, ścię­gna lub wię­za­dła sty­mu­lu­ją i wspo­ma­ga­ją na­tu­ral­ny pro­ces go­je­nia.

Wska­za­nia do po­da­nia oso­cza bo­ga­to­płyt­ko­we­go

Skon­cen­tro­wa­ne oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we może być sto­so­wa­ne za­rów­no u osób mło­dych, jak i star­szych. Wspo­ma­ga le­cze­nie ura­zów spor­to­wych i prze­cią­że­nio­wych. Ma za­sto­so­wa­nie w le­cze­niu opóź­nio­ne­go zro­stu kost­ne­go i braku zro­stu. Naj­czę­ściej oso­cze wy­ko­rzy­stu­je się w le­cze­niu:

• zmian prze­cią­że­nio­wych przy­cze­pów ścię­gni­stych (en­te­zo­pa­tiach), jak ko­la­no skocz­ka, ło­kieć te­ni­si­sty i gol­fi­sty, za­pa­le­niu roz­cię­gna po­de­szwo­we­go,
• zmian zwy­rod­nie­nio­wych ścię­gien (ten­di­no­pa­tiach), np. ścię­gna Achil­le­sa,
• ostro­gi pię­to­wej,
• prze­wle­kłych i ostrych ura­zów ścię­gien i mię­śni,
• ze­spo­łach bó­lo­wych stawu ra­mien­ne­go (za­pa­le­nie ka­let­ki pod­bar­ko­wej, ze­spół cie­śni pod­bar­ko­wej, zmia­ny zwy­rod­nie­nio­we stawu ra­mien­ne­go),
• opóź­nio­ne­go zro­stu i braku zro­stu (staw rze­ko­my),
• za­pa­le­niu mię­śni przy­wo­dzi­cie­li uda,
• po skrę­ce­niach stawu sko­ko­we­go,
• wspo­ma­ga­ją­co po le­cze­niu ope­ra­cyj­nym wię­za­deł krzy­żo­wych stawu ko­la­no­we­go, ATFL , ścię­gna Achil­le­sa,
• trud­no go­ją­cych się ran, np. w prze­bie­gu stopy cu­krzy­co­wej, ura­zo­wych uszko­dze­niach chrząst­ki sta­wo­wej i chon­dro­ma­la­cji.

Trud­no­ści w le­cze­niu cho­ro­by zwy­rod­nie­nio­wej sta­wów sta­no­wią na­ra­sta­ją­cy pro­blem spo­łecz­ny i me­dycz­ny. Duże stę­ża­nie czyn­ni­ków wzro­stu może ko­rzyst­nie wpły­wać na mi­kro­śro­do­wi­sko stawu, spo­wal­nia­jąc a nawet od­wra­ca­jąc pro­ces jego uszko­dze­nia.

Prze­ciw­wska­za­nia do le­cze­nia oso­czem bo­ga­to­płyt­kowm

Me­to­da jest na tyle bez­piecz­na, że prze­ciw­wska­za­nia są zni­ko­me i są to:

• ciąża i kar­mie­nie pier­sią,
• cho­ro­by au­to­im­mu­no­lo­gicz­ne,
• opryszcz­ka i inne za­ka­że­nia skóry,
• za­bu­rze­nia krze­pli­wo­ści krwi,
• za­bu­rze­nia licz­by i funk­cji pły­tek krwi,
• cho­ro­ba no­wo­two­ro­wa.

Jak dzia­ła oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we?

Oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we ce­chu­je znacz­nie zwięk­szo­ne stę­że­nie tzw. płyt­ko­wo­po­chod­nych czyn­ni­ków wzro­stu za­war­tych w ziar­ni­sto­ściach α pły­tek krwi. Czyn­ni­ki te peł­nią klu­czo­wą rolę w pro­ce­sach re­ge­ne­ra­cji tka­nek, co sta­no­wi isto­tę dzia­ła­nia oso­cza bo­ga­to­płyt­ko­we­go (PRP). W za­leż­no­ści od me­to­dy, oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we za­wie­ra od 2-9 razy więk­sze stę­że­nie pły­tek w jed­no­st­ce ob­ję­to­ści niż nor­mal­na krew ob­wo­do­wa (1mln/mm³ vs. 150-450 tys./ mm³). Ba­da­nia wska­zu­ją, że za­gęsz­cze­nie mniej­sze niż dwu­krot­ne, nie ma dzia­ła­nia przy­spie­sza­ją­ce­go go­je­nie tka­nek. Rów­nież więk­sze za­gęsz­cze­nie nie po­pra­wia efek­tów le­cze­nia. Płyt­ko­wo­po­chod­ne czyn­ni­ki wzro­stu są nie­ak­tyw­ny­mi biał­ka­mi zma­ga­zy­no­wa­ny­mi w ziar­ni­sto­ściach pły­tek krwi. W ciągu go­dzi­ny po ak­ty­wa­cji 95% ziar­ni­sto­ści ulega se­kre­cji. Do naj­waż­niej­szych czyn­ni­ków wzro­sto­wych za­war­tych w ziar­ni­sto­ściach na­le­żą: trans­for­mu­ją­cy czyn­nik wzro­stu β1 (TGF-β1), płyt­ko­wo­po­chod­ny czyn­nik wzro­stu (PDGF), in­su­li­no­po­dob­ny czyn­nik wzro­stu 1 (IGF-1), naczyniowo-​śródbłonkowy czyn­nik wzro­stu (VEGF), na­błon­ko­wy czyn­nik wzro­stu (EGF) i czyn­nik wzro­stu fi­bro­bla­stów (FGF). 

Efek­tem dzia­ła­nia wyżej wy­mie­nio­nych bia­łek są:

• two­rze­nie ma­cie­rzy ze­wną­trz­ko­mór­ko­wej,
• na­mna­ża­nie ko­mó­rek,
• two­rze­nie no­wych na­czyń krwio­no­śnych,
• przy­spie­sze­nie pro­ce­sów na­pra­wy i go­je­nia (epi­te­li­za­cja),
• róż­ni­co­wa­nie się ko­mó­rek,
• na­mna­ża­nie i róż­ni­co­wa­nie chon­dro­bla­stów, oste­obla­stów oraz fi­bro­bla­stów,
• syn­te­za ko­la­ge­nu.

Na czym po­le­ga za­bieg z wy­ko­rzy­sta­niem PRP?

Oso­cze bo­ga­to­płyt­ko­we otrzy­mu­je się z krwi ob­wo­do­wej pa­cjen­ta pod­da­nej na­stęp­nie spe­cjal­nej ob­rób­ce po­le­ga­ją­cej na wi­ro­wa­niu i roz­dzie­le­niu ele­men­tów mor­fo­tycz­nych krwi w za­leż­no­ści od ich cię­ża­ru, co skut­ku­je za­gęsz­cze­niem pły­tek. Skon­cen­tro­wa­ne, bo­ga­te w płyt­ki oso­cze po­da­je się na­stęp­nie w zmie­nio­ne cho­ro­bo­wo wię­za­dła, ścię­gna, mię­śnie lub stawy.

Bez­pie­czeń­stwo za­bie­gu po­da­nia PRP

Za­bieg jest ma­ło­in­wa­zyj­ny, bez­piecz­ny i na­tu­ral­ny. Z po­da­niem oso­cza nie wiąże się ry­zy­ko re­ak­cji aler­gicz­nej, prze­nie­sie­nia cho­ro­by za­kaź­nej, wy­stą­pie­nia nie­to­le­ran­cji czy po­ja­wie­nia się nie­ko­rzyst­nych re­ak­cji im­mu­no­lo­gicz­nych. Przej­ścio­wo może po­ja­wić się nawet silny ból w miej­scu po­da­nia, wy­ma­ga­ją­cy za­sto­so­wa­nia okła­dów chło­dzą­cych oraz leków prze­ciw­bó­lo­wych. W przy­pad­ku po­da­nia PRP w ob­rę­bie koń­czy­ny dol­nej może za­ist­nieć po­trze­ba jej krót­ko­trwa­łe­go unie­ru­cho­mie­nia, co wiąże się z ko­niecz­no­ścią sto­so­wa­nia pro­fi­lak­ty­ki prze­ciw­za­krze­po­wej. Dla zwięk­sze­nia sku­tecz­no­ści po­da­nie PRP czę­sto łączy się z po­da­niem ko­mó­rek ma­cie­rzy­stych.

TEKST AR­CHI­WAL­NY - opu­bli­ko­wa­ny przed wpro­wa­dze­niem usta­wy o wy­ro­bach me­dycz­nych.